پمپ بشقابی: قلب تپنده آب‌رسانی

 

پمپ بشقابی، به‌عنوان پمپ سانتریفیوژی عمودی نیز شناخته می‌شود، نوعی پمپ آب است که به‌طور گسترده در مصارف خانگی، کشاورزی، صنایع شیمیایی، پتروشیمی، آبرسانی به ساختمان‌ های بلند، آب و فاضلاب و فرآیندهای صنعتی دیگر استفاده می‌شود. این پمپ‌ها به‌دلیل عملکرد ساده، کارایی بالا و قیمت مناسب محبوب هستند و ازجمله تجهیزات حیاتی در سیستم‌های آبرسانی می‌باشند. از این فناوری معمولاً برای انتقال مایعات با فشار و جریان متوسط استفاده می‌شود. در این مطلب توضیح می‌دهیم پمپ بشقابی چگونه از موتور برای ایجاد حرکت چرخشی پروانه استفاده می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع پمپ‌های بشقابی، از جمله نحوه عملکرد، انواع پمپ بشقابی، مزایا، معایب، کاربردها و نکات انتخاب و نگهداری می‌پردازیم.

 

معرفی پمپ بشقابی

پمپ بشقابی نوعی پمپ سانتریفیوژی است که از نیروی گریز از مرکز برای پمپاژ آب استفاده می‌کند. این پمپ‌ها دارای یک بدنه عمودی هستند، موتور الکتریکی در بالای آن قرار گرفته و پروانه و محور پمپ در داخل بدنه قرار دارند. هنگامی که موتور روشن می‌شود، پروانه را به چرخش در می‌آورد. چرخش پروانه باعث ایجاد نیروی گریز از مرکز می‌شود که آب را به سمت بیرون پروانه رانده و از طریق دهانه خروجی پمپ بیرون می‌ریزد.

نحوه عملکرد پمپ بشقابی

پمپ‌های بشقابی از نیروی گریز از مرکز برای انتقال آب استفاده می‌کنند. در داخل این پمپ‌ها، یک پروانه وجود دارد که با چرخش سریع، آب را به سمت لبه‌های خارجی محفظه پمپ هدایت می‌کند. این امر باعث ایجاد اختلاف فشار در پمپ می‌شود و آب را از ورودی به سمت خروجی پمپ می‌راند. به طور خلاصه می‌توان به‌این ترتیب بیان کرد:

• آب از طریق دهانه ورودی وارد پمپ می‌شود.
• پروانه با سرعت بالا می‌چرخد و ایجاد نیروی گریز از مرکز می‌کند.
• نیروی گریز از مرکز آب را به سمت بیرون پروانه رانده و فشار آن را افزایش می‌دهد.
• آب با فشار بالا از طریق دهانه خروجی پمپ بیرون می‌ریزد.

انواع پمپ‌ بشقابی

پمپ‌های بشقابی را می‌توان با توجه به تنوع کاربرد در انواع مختلفی از جمله تک پروانه، دو پروانه، جتی و شناور، نوع الکتروموتور و جنس بدنه به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد.

• براساس تعداد پروانه‌ها:
  • تک پروانه: این نوع پمپ‌ها برای مصارف خانگی و کشاورزی با ارتفاع کم مناسب هستند.
  • دو پروانه: این نوع پمپ‌ها برای مصارف صنعتی و کشاورزی با ارتفاع زیاد مناسب هستند.
• براساس نوع الکتروموتور:
  • موتور القایی: این نوع موتورها رایج‌ترین نوع موتور مورد استفاده در پمپ‌های بشقابی هستند.
  • موتور دیزلی: این نوع موتورها برای مصارفی که دسترسی به برق وجود ندارد، استفاده می‌شوند.
• براساس جنس بدنه:
  • چدن: این نوع پمپ‌ها رایج‌ترین نوع پمپ‌های بشقابی هستند و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند.
  • استیل ضد زنگ: این نوع پمپ‌ها در برابر خوردگی مقاوم هستند و برای مصارف خاص مانند صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شوند.

مزایای پمپ‌های بشقابی

• عملکرد ساده: پمپ‌های بشقابی از نظر طراحی و عملکرد ساده هستند و به همین دلیل نگهداری و تعمیر آنها آسان است.
• کارایی بالا: این نوع پمپ‌ها می‌توانند آب را با راندمان بالا پمپ کنند.
• قیمت مناسب: پمپ‌های بشقابی در مقایسه با سایر انواع پمپ‌ها قیمت مناسبی دارند.
• تنوع بالا: انواع پمپ‌ بشقابی مختلف با ظرفیت‌ها و فشارهای گوناگون موجود هستند.
• قابلیت نصب آسان: نصب این نوع پمپ‌ها باوجود طراحی ساده، آسان است.

• قابلیت اطمینان بالا: پمپ‌های بشقابی دارای عمر مفید بالایی هستند و نیاز به سرویس و نگهداری کمی دارند.
• قابلیت تنظیم: می‌توان سرعت و فشار خروجی این پمپ‌ها را تنظیم کرد.

 

معایب پمپ‌های بشقابی

این فناوری همانند هر اختراع دیگر بشر با معایبی همراه است ولی مشکلات آن بسیار اندک و قابل چشم‌پوشی است. در ادامه آنها را بیان کردیم.

• ایجاد صدا: پمپ‌های بشقابی در هنگام کار می‌توانند صدای زیادی ایجاد کنند.
• حساسیت به هوا: این نوع پمپ‌ها در صورت وجود هوا در محفظه پمپ به درستی کار نمی‌کنند.
• نیاز به مبدل فرکانس: برای استفاده از پمپ‌های بشقابی با موتورهای دور متغیر، به مبدل فرکانس نیاز است.
• مصرف برق نسبتا بالا: پمپ‌های بشقابی به نسبت سایر انواع پمپ‌ها مصرف برق بالاتری دارند.

کاربردهای پمپ‌های بشقابی

پمپ‌های بشقابی به دلیل کارایی و قابلیت اطمینان بالا، در زمینه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای این نوع پمپ‌ها عبارتند از:

مصارف خانگی:

• افزایش فشار آب: در ساختمان‌هایی که با افت فشار آب مواجه هستند، از پمپ‌های بشقابی برای افزایش فشار آب استفاده می‌شود.
• آبرسانی به طبقات بالا: در ساختمان‌های چند طبقه، از این پمپ‌ها برای انتقال آب به طبقات بالا استفاده می‌شود.
• آبیاری: در باغ‌ها و فضای سبز خانگی، از پمپ‌های بشقابی برای آبیاری گیاهان استفاده می‌شود.

مصارف کشاورزی:

• آبیاری مزارع: از پمپ‌های بشقابی برای آبیاری مزارع و باغات کشاورزی استفاده می‌شود.
• تغذیه آب دامداری‌ها: از این پمپ‌ها برای تأمین آب دامداری‌ها و مرغداری‌ها استفاده می‌شود.
• انتقال آب از چاه و قنات: برای انتقال آب از چاه و قنات به مزارع و باغات از پمپ‌های بشقابی استفاده می‌شود.

مصارف صنعتی:

• انتقال آب در صنایع مختلف: از پمپ‌های بشقابی برای انتقال آب در صنایع مختلف مانند صنعت فولاد، نساجی، شیمیایی و غذایی استفاده می‌شود.
• سیستم‌های اطفاء حریق: در سیستم‌های اطفاء حریق از این پمپ‌ها برای افزایش فشار آب استفاده می‌شود.
• خنک کردن تجهیزات: از پمپ‌های بشقابی برای خنک کردن تجهیزات صنعتی مانند ژنراتورها و کمپرسورها استفاده می‌شود.
• آتش‌نشانی: از این نوع پمپ‌ها برای پمپاژ آب در عملیات اطفاء حریق استفاده می‌شود.
• مزه‌کشی: از پمپ‌های بشقابی برای تخلیه آب از زیرزمین‌ها، گودال‌ها و استخرها استفاده می‌شود.

 

نکات مهم در انتخاب پمپ بشقابی

انتخاب پمپ بشقابی مناسب برای نیازهای شما از اهمیت زیادی برخوردار است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین نکاتی که باید در هنگام انتخاب پمپ بشقابی در نظر بگیرید اشاره می‌کنیم:

1. ظرفیت و دبی پمپ بشقابی:

• باید پمپی را انتخاب کنید که ظرفیت آن با نیاز شما مطابقت داشته باشد. ابتدا باید میزان آب مصرفی خود را در یک دقیقه یا ساعت محاسبه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا ظرفیت و دبی پمپ مناسب را انتخاب کنید.
• به‌عنوان مثال، اگر میزان آب مصرفی شما 100 لیتر در دقیقه باشد، به یک پمپ بشقابی با ظرفیت 100 لیتر در دقیقه نیاز دارید.

2. هد پمپ:

• هد پمپ باید به اندازه کافی باشد تا آب را به ارتفاع مورد نظر شما پمپ کند. هد پمپ به ارتفاعی اطلاق می‌شود که پمپ می‌تواند آب را به آن ارتفاع پمپاژ کند.
• برای محاسبه هد پمپ مناسب، باید ارتفاع بلندترین نقطه مصرف آب را به فشار استاتیکی سیستم اضافه کنید.
• برای مثال، اگر بلندترین نقطه مصرف آب 10 متر بالاتر از مخزن آب باشد و فشار استاتیکی سیستم شما 5 بار باشد، به یک پمپ بشقابی با هد حداقل 15 متر نیاز دارید.

3. نوع سیال:

• پمپ‌های بشقابی فقط برای پمپاژ آب و سیالات نیوتنی مناسب هستند.
• اگر می‌خواهید سیالات غیرنیوتنی مانند روغن یا لجن را پمپاژ کنید، باید از پمپ‌های مناسب برای این سیالات استفاده کنید.

4. ولتاژ و فرکانس برق:

• قبل از خرید پمپ، اطمینان حاصل کنید که ولتاژ و فرکانس برق پمپ با برق منزل شما مطابقت داشته باشد.

5. برند و قیمت:

• در بازار انواع پمپ بشقابی مختلف با برندها و قیمت‌های گوناگون وجود دارد.
• هنگام انتخاب پمپ، به برند و قیمت آن توجه کنید و از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید.

نکات مهم دیگر

• اگر به برق دسترسی دارید، از موتور القایی استفاده کنید. درغیر این‌صورت، از موتور دیزلی استفاده کنید.
• اگر پمپ در معرض مواد خورنده قرار می‌گیرد، از پمپ با بدنه استیل ضد زنگ استفاده کنید.
• در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر، می‌توانید با متخصصان و کارشناسان این حوزه مشورت کنید.

• هنگام نصب و استفاده از پمپ بشقابی، به دستورالعمل‌ها توجه کنید.
• برای افزایش طول عمر پمپ، به‌طور منظم آن را سرویس و نگهداری کنید.
• با در نظر گرفتن این نکات می‌توانید پمپ بشقابی مناسب برای نیازهای خود را انتخاب کنید.

اجزای اصلی پمپ بشقابی

پمپ بشقابی یک نوع پمپ است که برای انتقال مایعات استفاده می‌شود. اجزای اصلی این نوع پمپ عبارتند از:

1. بشقاب: بشقاب یک قطعه دایره‌ای است که در آن مایع وارد شده و تحت فشار قرار می‌گیرد.
2. پروانه: پروانه یا روتور یک قطعه دایره‌ای است که در داخل بشقاب قرار دارد و با حرکت چرخشی آب را از ورودی به خروجی پمپ منتقل می‌کند. به معنای دیگر با چرخش خود ایجاد نیروی گریز از مرکز می‌کند.
3. محور: محور به شکل یک قطعه استوانه‌ای است. با اتصال به پروانه، حرکت چرخشی آن را تولید می‌کند.
4. موتور: موتور برای ایجاد حرکت چرخشی پروانه استفاده می‌شود و برق مورد نیاز برای اجرای پمپ را فراهم می‌کند. موتور الکتریکی نیروی لازم برای چرخش پروانه را تأمین می‌کند.
5. بدنه: بدنه پمپ بشقابی قسمتی است که تمام اجزای بالا را در خود جای داده و از لوله‌ها و اتصالات برای اتصال به سیستم انتقال مایعات استفاده می‌کند.
6. سیستم تنظیم فشار: این سیستم برای تنظیم و کنترل فشار و جریان مایع در پمپ بشقابی استفاده می‌شود.
7. دهانه ورودی: محلی که آب از آن وارد پمپ می‌شود.
8. دهانه خروجی: محلی که آب از آن از پمپ خارج می‌شود.

نتیجه‌گیری

با توجه به اجزای اصلی پمپ بشقابی شامل بشقاب، پروانه، محور، موتور، بدنه و سیستم تنظیم فشار است. می‌توان نتیجه گرفت این نوع پمپ برای انتقال مایعات به‌صورت مؤثر و کارآمد استفاده می‌شود. این پمپ با استفاده از حرکت چرخشی پروانه و ایجاد فشار، مایعات را از یک نقطه ورودی به یک نقطه خروجی منتقل می‌کند. همچنین با استفاده از سیستم تنظیم فشار، فشار و جریان مایع را به دقت قابل کنترل است. درکل، انواع پمپ بشقابی یک راه‌کار کارآمد برای انتقال مایعات در صنایع مختلف می‌باشند.